By: – అల్లం నారాయణ
‘రెడ్డీ ఎక్కడికెళ్లినవ్’ అని ఏడుస్తున్నది సరస్వతి. ఆమె రాజిరెడ్డి ప్రేమించి పెళ్లాడిన సహచరి. బెంగటిల్లిన చిన్నపిల్లలు. చిన్నకొడుకుదీ అదే ప్రశ్న ‘డాడీ ఎక్కడికెళ్లినవ్’ వాళ్ల ముందర రాజిరెడ్డి పార్థివ దేహం. వచ్చేవాళ్లు వస్తున్నారు. క్రమానుగతంగా వలసల ఉధృతి పెరిగిన తర్వాత ఫక్తు సీమాంధ్ర కాలనీగా రూపుదిద్దుకున్న కేపీహెచ్‌బీ ఫేజ్‌త్రీ కాలనీలో కిక్కిరిసిన ఎల్‌ఐజీ క్వార్టర్స్ ముందు చిన్న షామియానా. దానికింద తెలంగాణ కలలు కని, ఆ కల సాకారం కోసం పోరాడి, చివరగా మార్చ్‌చేసి, ఆ కవాతులో బాష్పవాయుగోళపు విష రసాయనాలకు బలైన రాజిరెడ్డి నిర్జీవ దేహం. రాజిడ్డి లేడు. అతని కల మాత్రం ఆ సీమాంధ్ర వాసనలు గల, ఇడ్లీ సాంబార్ కాలనీలో అట్లా గాలిలో నినాదమై వ్యాపిస్తూ ఉన్నది. జేపీ అక్కడ నిలబడడానికి ఆయన గెలవడానికి తగిన ఆవరణం గల కాలనీలో ఈ పక్కా తెలంగాణవాది ఆత్మ. “రెడ్డీ ఎక్కడికెళ్లినవ్?” అనే ప్రశ్న నాకెందుకో “తెలంగాణ ఎక్కడికెళ్లినవ్” అని వినిపించినట్టున్నది. భ్రమ కావొచ్చు. మనసులో మార్మోగుతున్న తీవ్ర పరితాపం కావొచ్చు. అవునూ తెలంగాణ కోసం మరణించిన వారిలో రాజిరెడ్డి ఎన్నోవాడు.
ఇది బలిదానం కాదు. నిస్సహాయతలో, అసహాయతలో, ప్రజాస్వామ్యం వుందని నమ్మి, రాజకీయాలు, సమీకరణలు, ఇప్పుడు సాగుతున్న ఉద్యమస్థాయి తెలంగాణను తెస్తుందని నమ్మి భంగపడి మంటల్లోమాడిపోయిన వాడి బలిదానం కాదు ఇది. ప్రజాస్వామ్యమూ, పార్లమెంటూ, కేంద్రంలో ఏలికలు తెలంగాణ ఇస్తానని చెప్పి, స్వయంగా ప్రకటించి దరిదాపు మూడేళ్లుగా ఆడుతున్న రాజకీయ ఆటలకు, ఆటు మాటల హింసకు రోసిపోయి, ఇక ఈ ప్రపంచంలో ఏమీకాదు, ఏదీ రాదు, ఇక తెలంగాణ కూడా రాదని గుండె వేయి వ్రక్కలై రోసిపోయి దూలానికి తాడు వేసుకున్న వాడి ఆత్మబలిదానం కూడా కాదు. రాజిరెడ్డి మలి తెలంగాణ ఉద్యమంలో మొదటి వీరుడు. పోలీసు దౌష్ట్యానికి, వలస పెత్తందారీ ప్రభుత్వపు అణచివేతకు బలైన తొట్టతొలి వీరుడు రాజిరెడ్డి. కాలం చెల్లిన ప్రజాస్వామ్యం అసలు ముసుగు ఈ సంఘటనతో పూర్తిగా, నగ్నంగా బయటపడింది.
సీమాంధ్ర వలస పెత్తనం తెలంగాణను ఎంతగా ఆక్రమించిందో? ఆ ఆక్రమణ ఇక్కడి మనుషుల పట్ల ఎంత విద్వేషాన్ని పెంచుకున్నదో? ఈ సంఘటనతో అర్థమవుతున్నది. ఈ వలసను మనం కేవలం అంతర్గత వలసల్లో ఉండే పరిమిత అవలక్షణంగా చూస్తున్నాం. కానీ ఇది ముదిరి, స్థిరీకరణ పొంది, రాజ్య స్వభావాన్ని పూర్తిగా సంతరించుకుని, ఏ ప్రాంతంలో విలీనమయ్యారో ఆ ప్రాంతాన్ని కబళించి ఆధిపత్యం మాత్రమే కాదు, రాజ్య లక్షణమైన అణచివేత సాధనాలన్నింటినీ ప్రయోగిస్తున్నదని మనం అర్థం చేసుకోవడం లేదు. బహుశా ఈ తీవ్రత తెలంగాణ కోసం కొట్లాడుతున్న చిత్తశుద్ధి గల యోధులకు చాలామందికి అర్థమయ్యే ఉంటుంది.
మనం మామూలుగా అర్థం చేసుకుని, ఊదుకు పీరిలేస్తదని, శాంతి మంత్రాలకు చింతకాయలు రాల్తాయని, ప్రజాస్వామ్యం నిజంగానే పని చేస్తుందని కూడా భావిస్తూ ఉండడం వల్ల కూడా కావొచ్చు. సీమాంధ్ర వలస పెత్తనం తీవ్రతను, దాని రాజ్య నిర్మాణాన్ని, స్వభావాన్ని తక్కువ అంచనా వేస్తూ ఉన్నాం. లేదా తెలిసినా మరోదారి పట్ల, పరిమితి గల ఉద్యమ స్వభావాల వల్ల నగ్న సత్యాలను చూడ నిరాకరిస్తున్నాం. బహుశా రాజిరెడ్డి మరణం ఇప్పుడు మనకు మళ్లీ ప్రశ్నలు వేస్తున్నది. రాజిరెడ్డి భార్య సరస్వతి లాగే ‘ఏడ ఉన్నాం మనం’ అన్నది ఒక కీలక ప్రశ్న.
ఒకే ప్రాంతానికి సంబంధించిన వాళ్లం కాము. నిజమే. తెలంగాణ ఒక స్వతంత్ర రాజ్యంగా విరాజిల్లిందీ నిజమే. విలీనం కోసం సీమాంధ్రులు కర్నూలు గుడారాలు చుట్టేసి హైదరాబాద్ వచ్చిందీ నిజమే. కానీ కానీ వేరువేరు ప్రాంతాలైనా భాష ఒక్కటే. కేవలం యాభై ఆరు సంవత్సరాల్లో తెలంగాణ ప్రాంతం వలసగా మారింది. ఇది మినహాయింపులు లేని పూర్తి వలస ప్రాంతం. లేదంటే ఒక కవాతుకు అనుమతించిన తెలుగు సోదరులైన ఏలికలు, చుట్టూ బారికేడ్లు పెట్టి అణచివేసి ఉండరు. హైదరాబాద్‌ను కాపాడడం పేరుతో ఒక ఐమూలకు కవాతును నెట్టేసి, ఒక రోడ్డులోకి కవాతును నెట్టేసి, నిర్బంధం, అణచివేత కొనసాగించరు. ప్రజాస్వామ్యం అట్లా పక్కన బెట్టినా ఒకవేళ ఇది వలస ప్రాంతం కాకపోతే నూరూ నూటా యాభై మంది కూచున్న వేదిక మీదకు బాష్పవాయుగోళాలు ప్రయోగించరు.
ఈ బాష్పవాయువు గోళాలు కూడా చస్తే చావనివ్వు అని కాలం చెల్లిన, విష పూరితమైన బాష్పవాయువును అసలే ప్రయోగించరు. వలస ప్రాంతంలో మనం వాళ్ల కన్నా తక్కువస్థాయి పౌరులం కనుక, అణచివేతకు అర్హులం కనుక, చివరికి చావుకూ అర్హులం కనుక, అనుమతించిన కవాతుకు వెళ్లడానికి కూడా గొడ్లను కొట్టినట్టు కొట్టడానికీ అర్హులం కనుక అంతిమంగా మనం రెండవశ్రేణి పౌరులం కనుకనే ఒక స్పృహతోనే, ఒక ఎరుకతోనే సీమాంధ్ర ప్రభుత్వం, తన కీలు బొమ్మలయిన గుప్పెడుమంది తెలంగాణ కాంగ్రెస్ నేతలు, ఎమ్మెల్యేలు, మంత్రుల సహకారంతో తెలంగాణను అణచివేస్తున్నది.బహుశా ఈ తీవ్రత తెలంగాణ ఉద్యమానికి అర్థం కావలసి ఉన్నది.
ఈ తీవ్రత అర్థమయితే తప్ప ఉద్యమ తీవ్రత స్వభావం అర్థమయ్యే పరిస్థితీ ఉండదు. అదీ సమస్య. బహుశా ఒక రాజిరెడ్డి మరణం చెప్పిన రహస్యం అదే. కానీ ఖాతరు చెయ్యడానికి, ఈ సత్యాలను గమనించడానికి, గమనించి ఉద్యమ పంథాలను మార్చుకోవడానికి మనం సిద్ధంగా ఉన్నామా? రాజిరెడ్డి మరణం ఒక యాధృచ్ఛిక సంఘటన కాదు. అది ఒక బద్దలైన రెండు ప్రపంచాల విభజన. మీడియా, కొందరు కీలుబొమ్మలుగా, బానిసలుగా మారిన రాజకీయ నేతలు, ఆధిపత్యాన్ని కాపాడే సీమాంధ్ర దళారీ ఆధిపత్యంలో కూడిన ఈ రాజ్య వ్యవస్థ మనం ఊహిస్తున్న దానికన్నా బలమైంది కదా? అన్నది ఇప్పటి సందర్భం వేస్తున్న ప్రశ్న.
ఊరేగింపు నడుస్తున్నది. కిక్కిరిసిన ఎల్‌ఐజీ క్వార్టర్ల ముందు ఆకాశంవేపు బారు గా అంతస్తులుగా లేచిన రెండు టవర్స్ కనబడ్తున్నాయి. మాల్స్ కావొచ్చు. సినిమా లు కావొచ్చు. హైదరాబాద్ ఇప్పుడు మనల్ని మనం వెతుక్కోవాల్సిన ఒక తప్పిపోయిన పట్నం. ఏదీ మనది కాని స్థితి ఉన్న ఊరిలో, పుట్టిన ఊరిలో పరాయిలు కావడం ఒక ఉత్పాతం. బహుశా రాజిరెడ్డికి ఆ స్పృహ ఉండి ఉండవచ్చు. అందుకే ఆయన తెలంగాణను కలవరించాడు. పుట్టిన రామగుండంలోని పెద్దంపేట రాజిరెడ్డికి పోరాట సంప్రదాయాన్నీ, సంస్కారాన్నీ ఇచ్చింది కనుకనే రాజిరెడ్డి కవాతు కోసం కదిలి అమాయకంగా (తెలంగాణ ఉద్యమంలాగే) ప్రజాస్వామ్యం కదా! అనుమతించిన కవాతులో బాష్పవాయుగోళం ఆయన ఊపిరితిత్తులను ఛిద్రం చేసి చంపుతుందని రాజిరెడ్డి ఊహించి ఉండడు.
1969లో ఇది గుర్రం ఇది మైదానం అని తెలుసు. ఘాస్‌మండీ నుంచి, చార్మినార్ నుంచీ, పత్తర్‌ఘట్టీ నుంచి పట్టగొలుసులతో ఉత్తకాళ్లతో, చేతిల జెండాతో నడిచి వచ్చిన మహిళలకు తెలుసు. సీమాంధ్ర నాయకుడు బ్రహ్మానందరెడ్డి క్రూరత్వం, ఛెప్పన్నారు రాష్ట్రాల బలగాల కవాతు ముందరికి, రాజ్ భవన్‌రోడ్‌లో ఊరేగింపుగా వెళ్లిన అలనాటి ఉద్యమకారుడికీ తెలుసు. అణచివేత సాధనాల అసలు అంతరంగం ఏమిటో? అయినా ఆనా డు వాళ్లు తేల్చుకున్నారు. హింసకు బలయ్యారు. ప్రతిహింసలేని ఉద్యమం ఆనాడు ఏకపక్షంగా అణగిపోయింది. ప్రతిఘటనలేని పోరాటం. మున్నూటాడెబ్భైమంది త్యాగాల చాలు పోశాయి. ఆ త్యాగాల ఫలాల మునుంపట్టిన మలి ఉద్యమంలో అదే క్రూరత్వానికి, అదే హింసకు, అదే అణచివేత సాధనాలకు రాజిరెడ్డి బలయ్యాడు.
ప్రతిఘటనా రూపాల తీవ్రత అల్పస్థాయిలో ఉన్న ఒక ప్రాంతం కనపడని కుట్రలకు, ప్రతీకాత్మక మార్మిక హింసకు బలయింది. వెయ్యిమంది బలయ్యారు. వెయ్యిమంది తండ్లాడి, తండ్లాడి అంగలార్చి బలయ్యారు. అప్పటికన్నా ఎక్కువ హింస. అప్పటికన్నా ఎక్కువ ప్రజాస్వామ్య హననం. అప్పటికన్నా ఎక్కువ సంఖ్య. అయి నా తెలంగాణ ఉద్యమం కొన్ని వాస్తవాలను గుర్తించ నిరాకరిస్తున్నది. ప్రతిహింస మంత్రసానిత్వం, పరిమిత రాజకీయ ఉద్యమ ఎత్తుగడల్లో పతాలేని భావనయైంది.
చివరికి వాళ్లు మీడియాను విభజించారు. ఇదే ప్రాంతంలోని, ఇదే హైదరాబాద్‌లోని మూడు ఛానళ్లను, రెండు పత్రికలను నిషేధపు జాబితాలో పెట్టి వెలివేశారు. ఈ రాజ్యం మాది, ఈ రాజ్యంలో ఏ మీడియా ఎక్కడకు వెళ్లాలో, ఏ మీడియా ఏ మంత్రనగరి సరిహద్దుల్లో నిషేధమో ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ప్రధాని సమావేశం నుంచి గెంటేసి చెప్పారు. వారి పెంపుడు జంతువులు మాట్లాడవు. మనమూ సర్దుకున్నాం. ఈ విభజనని మాట్లాడని వాళ్లు, ఈ మీడియా అణచివేత గురించి మౌనం పాటించేవాళ్లు రంగస్థలాల మీద పత్రికా స్వేచ్ఛ గురించి భాషణ్ ఇస్తారు. వింటాం.
సందులో సడేమియాలాగా రాంబాబు సినిమా తెరమీద విషం కక్కుతాడు. ఒక ప్రాంతం ఆకాంక్షల కోసం, రాజ్యాంగబద్ధమైన , ఆర్టికల్ 3 అమలు కోసం, స్వతం త్ర రాజ్యంగా కొనసాగిన ఈ ప్రాంతం కల కోసం ఆరాటపడిన వాడిని అమానుషంగా చంపినా ప్రజాస్వామ్య వ్యవస్థలు గొప్పగా బతికే ఉంటాయి. మాట్లాడని చిలుకలైన పత్రికలూ, ఛానళ్లూ మహారంజుగా తెలంగాణ మొత్తాన్ని ఏలుతుంటా యి. సినిమాలు ఆడుతుంటాయి సకల జనుల సమ్మెలో దూకుడు లాగా. జీవితం నిశ్చలంగా ఉంటుంది. కవాతూ జరుగుతూ ఉంటుంది. ఉద్యమ వేదికలూ కిక్కిరిసి పోయిన నాయకులతో పోటెత్తుతాయి. జీవన వైవిధ్యం తెలంగాణ. బానిసలు వాగ్దానాలు చేస్తుంటారు. అధికార, దురహంకార, ఆధిపత్య పెత్తందారులు రాజ్యం ఏలుతుంటారు. విడగొడుతుంటారు. ఆశలు చూపి కూడగడుతుంటారు. కానీ మనం మాట్లాడుతూ ఉంటాం.. ఏళ్ల తరబడి.. ఉపన్యసిస్తుంటాం సంవత్సరాల తరబడి. ఇంచు కదలడు ఆధిపత్య అహంకారి. బంగ్లాలు లేస్తుంటాయి.
ఫ్యాక్టరీలు మొలుస్తుంటాయి. కుంభకోణాలు పెరుగుతుంటాయి. ఒక నీచ గర్భంలో పాపాలు పెరుగుతుంటాయి. కానీ.. ఒక్క రాజిరెడ్డి మరణిస్తాడు.. ఊరేగింపు కదులుతుంటుంది.. కానీ కానీ.. ఒక వలసవాది, ఒక పెత్తందారీ, ఒక ట్యాంక్‌బండ్‌కు, ఒక నక్రేకల్ రహదారికి మాత్రమే భయపడతాడు. అతని వెన్ను పాములో పుట్టెడు భయం సృష్టించడమే ఇప్పటి సందర్భం. రాజిరెడ్డి తెలంగాణ మలి ఉద్యమ వీరుడు. జోహార్ రాజిరెడ్డి. తెలంగాణ ధిక్కార భూమి. అది భూకంపాలను పసిగట్టగలదు. అగడ్తలు దాటగలదు. అడ్డంకులు ఛేదించగలదు. నిజ ప్రజాస్వామ్యాన్ని ప్రతిష్టాపన చేసి పతాక ఎగయ్యగలదు. నమస్తే సమస్త తెలంగాణ.
[నమస్తే తెలంగాణ నుండి]